In de aanloop tot de onafhankelijkheid van Israël in 1948 vonden al gevechten plaats tussen Joden (zionisten) en Palestijnen. Daarnaast kon een nieuwe Joodse staat een aanval verwachten van Arabische buurlanden, zodra een onafhankelijkheidsverklaring was uitgesproken.

De betrokken partijen bewapenden zich zo goed mogelijk. Het ondergrondse leger van de zionisten, de Haganah, had bijvoorbeeld al vóór de Tweede Wereldoorlog een clandestien luchtmachtje van lichte vliegtuigen – die gekopieerde registraties droegen van bestaande toestellen onder Brits gezag (een paar keer stonden op een landingsterrein twee sportvliegtuigjes van hetzelfde type en met dezelfde registratie).

Maar Israël had ook echte gevechtsvliegtuigen nodig, om enige balans te vinden tegen de luchtmachten van Egypte en Syrië. En na de Tweede Wereldoorlog waren genoeg overtollige maar uitstekende toestellen voorradig, met name in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië (laatstgenoemde verkocht Spifires voor $ 6000, o.a. aan Egypte). Exportembargo’s en vervoersverboden maakten die koop echter voor Israël onmogelijk.

In Tsjecho-Slowakije lagen ondertussen honderden casco’s van het beroemde Messerschmitt Bf 109 jachtvliegtuig, in gedwongen licentie vervaardigd voor de Duitse bezetter en nu dus ramsj uit het Dritte Reich. De voorraad bijbehorende motoren was echter grotendeels verloren gegaan. Men monteerde toen een ander motortype, dat wél voorradig was maar veel minder geschikt. Dit resulteerde in een inferieure jager met nukkige vliegeigenschappen (bv. een nauwelijks hanteerbare afwijking naar links bij het starten en landen), de Avia S-199. En de Tsjechische regering was bereid om 25 van deze invalide Messerschmitts in het geheim aan Israël i.o. te verkopen, zij het tegen de woekerprijs van $ 44.000 per stuk.

Met heel wat strubbelingen wist men de toestellen het zojuist uitgeroepen Israël binnen te smokkelen. Daar werden ze door vrijwilliger-vliegers van uiteenlopende nationaliteiten (slechts enkelen met gevechtservaring) onmiddellijk in gebruik genomen. Veel effect op het krijgsverloop hadden ze niet, behalve dat ze een Egyptische colonne tot stilstand brachten, en ook oefenden ze een positieve invloed uit op het Israëlische moreel (Modi Allon schoot bijvoorbeeld in het volle zicht boven het strand van Tel Aviv een Egyptische Dakota neer, anderen een paar Egyptische Spitfires). Maar ze hadden ook het ene ongeluk na het andere, bv. als ze hun eigen propeller eraf schoten…

De term bizar lijkt me hier wel op zijn plaats. En als de Tsjecho-Messers een groter aandeel hadden gehad in de eindoverwinning dan was misschien die krantenkop correct geweest: Nazi-vliegtuig redt Joodse staat.

© 2024 Toon van der AA