Aan de rand van ons dorp stond eeuwenlang een klooster, dat in de moderne tijd begon leeg te lopen. De gebouwen kregen een nieuwe bestemming: de paters vertrokken, en alcoholverslaafden namen hun intrek voor ontwenningskuren. Dit laatste viel niet bij iedereen in goede aarde, want: “Die zatlappen worden in de watten gelegd van onze belastingcenten terwijl wij voor onze kost hard moeten werken.”
Het rechtvaardigheidsgevoel van deze protesteerders, niet te verwarren met protestanten, liet hier geen ruimte voor solidariteit. Mijn tegenargument was meestal: het zal je eigen kind maar wezen met een alcoholprobleem, probeer je dat eens voor te stellen.
Ik moest aan deze oude geschiedenis denken naar aanleiding van recente discussie over pensioenen, of eigenlijk élke discussie over pensioenen. Mensen die hun eigen pensioen moeten opbouwen, dat wil zeggen zelfstandigen met of zonder personeel, verzuimen soms om daar voldoende voorziening voor te maken. Daardoor hebben ze later naast hun AOW geen of maar een schijntje aan aanvullende uitkering. Hoe reageren we daarop? Zeggen we dat ze de consequenties moeten aanvaarden van hun eigen domme beslissingen? Of strijken we de hand over het hart en verhogen we de AOW, maken sommige voorzieningen gratis, of iets dergelijks? In het algemeen zullen vooral VVD-stemmers het eerste standpunt innemen, en vooral SP-, Groenlinks- en PvdA-stemmers het laatste; anderen zitten daar dan tussenin. Dat zegt in alle gevallen hun rechtvaardigheidsgevoel.
Ik heb zelf een uitgesproken voorkeur voor één van die standpunten, maar zie ook een zekere logica in het andere. Hier zien we twee botsende opvattingen van rechtvaardigheid, die in verkiezingstijd een veel grotere rol zouden moeten spelen dan de persoon van de lijsttrekker.
Iets soortgelijks zien we bij het erfrecht. Het lijkt logisch en rechtvaardig dat iemand met haar of zijn spaargeld kan doen wat hij of zij wil, bij voorbeeld het nalaten aan erfgenamen. Maar als gemeenschap beschouwen we dit wel als inkomen voor de begunstigde, waarover we belasting heffen. Sommigen vinden dat laatste weer zó onrechtvaardig – of zijn zó onsolidair naar de maatschappij, zeggen anderen – dat ze de erfenis al bij leven schenken respectievelijk ontvangen. Daarom gaan discussies over de hoogte van erfbelasting altijd door, en verandert die hoogte naar gelang de politieke partijen die aan de regering zijn. U als kiezer hebt daar dus invloed op.
Op één terrein lijken we intussen in dit land een stille overeenstemming te hebben, en dat is de gezondheidszorg. We zijn het er vrijwel allemaal over eens, dat die goed en toegankelijk moet zijn voor iedereen. Zelf heb ik bijvoorbeeld vele malen meer aan ziektekosten opgemaakt dan ik ooit zou kunnen terugverdienen – ik ben inmiddels gepensioneerd, verdien dus niets meer, maar consumeer nog steeds heel wat cardiologie. Toch heb ik nooit een schijntje van protest daartegen gehoord, ook niet in theorie, ook niet in bladen of kranten.
De mensen van mijn dorp zijn uiteraard gewend geraakt aan de alcoholverslaafden in het voormalige klooster. Dat bleken namelijk heel gewone mensen te zijn, die de plaatselijke middenstand op bescheiden wijze ondersteunden – ja, helaas af en toe ook een kastelein. Dit laatste stuitte op grote afkeuring, maar die werd niet meer gegeneraliseerd naar álle afkickers. Zéker niet, toen daar ook een paar autochtone dorpsbewoners en zelfs plaatselijke bekendheden tussen kwamen te zitten.
Muziek voor Michiel:
CD Mahler Symphony no.1, SPOOR 2, Kräftig bewegt enz. ; duurt 6’38”, dus in overleg met Olga eerder afbreken, nee liefst vloeiend wegdraaien.
Begint vrij lawaaiig maar wordt daarna rustiger.
Mogelijke tekst Olga:
“Wat we hoorden was een stukje uit het tweede deel van de eerste symfonie van Gustav Mahler, met als aanwijzing voor de dirigent ‘Kräftig bewegt doch nicht zu schnell’. Een luchtig stukje van een componist die veel mensen wat moeilijk vinden. De man leefde van 1870 tot 1911 in Bohemen, dat nu in Tsjechië ligt maar toen in Oostenrijk-Hongarije.”
© 2024 Toon van der AA
