Hebt u tijdens de feestdagen een gezellige orgie gehad, luisteraars, of hebt u dit keer gekozen voor een spirituele retraite, of voor een virtuele illusie, of alledrie? De ouderen onder u zullen zich herinneren, dat je nog tot ongeveer 2050 bij al deze festiviteiten anti-kater- en andere medicatie moest slikken.

Dankzij een paar meter nieuwe darmen had ik geen problemen met de feestmaaltijden, ik ben ook niet winderig meer, hoera, maar een moreel en sociaal probleem heeft me wel beziggehouden. Te weten, in hoeverre betrek je je robot bij de feestdagen? Ik heb i.v.m. mijn arbeidsongeschiktheid een prachtige biomechanische dame toegewezen gekregen. Ze heet Rita Ling, Chinees ja, en ze ziet er veel mensachtiger uit dan de puur mechanische modellen die er ook nog veel rondlopen. En ze gedráágt zich ook veel mensachtiger. Maar dat is ook wel moeilijk. Neem ik haar bijvoorbeeld mee naar feesten als mijn menselijke minnaressen verhinderd zijn, bijvoorbeeld omdat ze bij een andere vrijer zitten? En kan ik dan met goed fatsoen met haar dansen of in een zijkamer verdwijnen?

Een vriend van me had een lastiger geval. Zijn electrobiologische robot was ernstig ziek geworden, of defect, wat je wilt. Zonde van zo’n gloednieuw exemplaar, maar de verzekering vond reparatie niet lonend. Alleen, deze biobot had een hoog bewustzijnsgetal ontvangen en zou daarom positief moeten reageren op het vernietigingsplan, anders was reparatie toch verplicht. En hij reageerde négatief. De verzekering stelde toen herprogrammering voor om alsnog een stilzwijgend akkoord van hem te krijgen, maar wij wisten niet of dat wettelijk toegestaan is.

Ik voorspel u voor dit jaar een heropleving van de hele bewustzijnsdiscussie zoals die vroeger heeft gespeeld — al zijn er niet veel mensen of robots meer in leven die dat zelf nog hebben meegemaakt. Zo ongeveer tussen 1950 en 2030 woedde een debat waar we nu wat vreemd tegenaan kijken, over abortus en euthanasie. Álle leven is heilig d.w.z. moet in stand worden gehouden, vond bv. de Romijns-Katholieke Kerk, dus elke embryo en de meest comateuze of idiote of uitzichtloos lijdende patiënt. Anderen probeerden de waarde van voortleven te verbinden aan de kwaliteit ervan. Tegelijk begreep men ook steeds meer, dat het verschil tussen dieren en mensen weliswaar groot is maar evengoed een kwestie van gradatie. Sinds bewustzijnsmeting een hoge vlucht heeft genomen, zo’n beetje de laatste vijftig jaar, weten we dat een gemiddelde hond of varken meer besef heeft van eigen individuele identiteit en eigen sterfelijkheid dan een gemiddeld mensenembryo. Samen met de meer recente lustmeting heeft dat bijgedragen aan de ethische discussie en aan normering inzake abortus, euthanasie en zelfmoord.

Nieuwe kennis zal blijven leiden tot nieuwe inzichten en meningen, voor mensen en dieren, maar ook voor robots, zéker voor de biomechanische en al helemaal voor de grotendeels biologische exemplaren. Of moet ik niet meer spreken van exemplaren maar van individuen? Naarmate robots een hoger bewustzijnsgetal verwerven, krijgen volgens mij de abolitionisten gelijk, die elke ondergeschiktheid aan de mens afwijzen. Maar geldt dat ook voor laag-geprogrammeerde robots, of mogen we ze misschien niet meer laag programmeren? Op medisch terrein heeft het in elk geval consequenties voor orgaan- en viruskweek, ruil van lichaamsonderdelen, gemengde voortplanting, het kopiëren van hersenbestanden, enz.

De biobot van mijn vriend heeft uiteindelijk toch ingestemd met zijn vernietiging, al weet ik niet hoe dat is gegaan. Wél heeft ie een beroep gedaan op de suïcidewetgeving en zelf een stervensmethode kunnen uitkiezen. Hij wil onder de guillotine, heel origineel hoor. Dat geeft nog een mooi bloedbad voor de familiefilm, of misschien eerder een forse kortsluiting, ik weet het niet. Die robots van tegenwoordig….

Muziek:

Fêtes van Claude Debussy, spoor 5 op het CD’tje. Naar believen wegdraaien, maar weet wel dat na ca. 2¹/₂ minuut de muziek even lijkt in te zakken tot het puur aangeven van de maat door een harp en dan met zijn spectaculairste passage komt.

Aanbevolen afkondigingstekst:

“Wat we zojuist hoorden was het orkestwerkje ‘Fêtes’ [spreek uit: fèèt, of gewoon feit in het platst mogelijke Amsterdams], oftewel Feesten, en het is van de Fransman Claude Debussy [kloood de buussie], die leefde van 1862 tot 1918. Dit feestnummer leek ons/leek de columnist wel geschikt voor het begin van het nieuwe jaar, of dat nu 2009 betreft of 2109.”

© 2025 Toon van der AA