Klokkenluiders

In mijn geboortedorp stond een nonnenklooster, dat gedeeltelijk was ingericht als ziekenhuisje voor eenvoudige gevallen in de buurt. Ik heb er als kind wel eens gelegen en er de goede zorgen ontvangen van o.a. zuster Odulpha. Deze brave dame had ook een andere taak, n.l. het samen met de pastoor luiden van de klokken van de nabijgelegen kerk. En o wat galmden die toch vaak: bij kerkdiensten en processies, bij bruiloften en begrafenissen, ’s morgens en ’s avonds, doordeweeks en op zondag, ja daar kunnen die rappers op minaretten van tegenwoordig nog een puntje aan zuigen.

In die tijd had de term “klokkenluiden” maar één betekenis, die van zuster Odulpha. Sedertdien zijn we zo al niet gewend maar dan toch bekend geraakt met mensen die misstanden in hun bedrijf of andere instelling naar buiten brengen. We zeggen dan, dat deze klokkenluiders de vuile was aan de grote klok hangen, ziet u dat als plaatje voor u?

Vaak gaat het om omkoping, belasting- of andere fraude en soortgelijk financiële scheve schaatsen. Soms betreft het interne toestanden zoals vriendjespolitiek, pesterijen of seksuele intimidatie. En meestal halen de onthullingen van de dappere klokkenluider geen moer uit.

Tenminste, dat laatste zou je denken op grond van het droeve lot van bekende Nederlandse klokkenluiders; door tegenacties als boycot, pesterij en kwaadsprekerij zijn diverse van hen geheel aan lager wal geraakt. Werkelijk een nationale schande.

Een individuele klokkenluider of aspirant-klokkenluider kan zich dan ook maar beter vooraf zo goed mogelijk indekken tegen sociale, juridische en financiële schade, óók als je ná je dienstverband in actie wilt komen. Het beste is natuurlijk dat je zó oud of ziek bent dat je weinig te verliezen hebt, want aan je uitkering komen ze niet zo gauw.

Maar áls iemand de stap waagt om voor een duidelijk waardig doel haar nek uit te steken, dan verdient zo iemand alle steun van de persoonlijke omgeving en van georganiseerde maatschappelijke groepen.

Tot die maatschappelijke groepen behoren instellingen in de zorg, evenals hun ondernemingsraden en hun patiëntenraden. In deze sector is een speciale misstand mogelijk, n.l. slechte zorg of zelfs geestelijke of lichamelijke mishandeling van patiënten.

Die instellingen en hun raden zouden moeten wedijveren in het bedenken en instellen van de beste klokkenluidersregeling, met aanmoediging en beloning van mensen die een echte misstand aan de kaak stellen, misschien eerst intern maar zonodig ook naar buiten.

Een regionaal zorggebruikersplatform zoals het APCP kan zijn lidorganisaties stimuleren en helpen om zo’n regeling op te stellen, maar ook om hun contacten binnen de zorginstelling te gebruiken voor het steunen en beschermen van fatsoenlijke klokkenluiders.

Over zuster Odulpha zélf werd uiteindelijk ook de klok geluid. Zij bleek er op zeker moment een derde klus bij te hebben, puur vrijwilligerswerk, dat bestond uit het koppelen van mogelijke geliefden van alle leeftijden en willekeurig welk geslacht. Zelf was ze haar eigen eerste lesbische klant. Toen dat alles als een lopend vuurtje door het dorp ging, werd het bemiddelingsbureautje snel van hogerhand opgedoekt. Begrijp me goed, de betrokkenen vonden het helemaal geen misstand, integendeel, maar ja God was er tegen, of de Katholieke Kerk, dat was in die tijd hetzelfde.

Nee, dít had van mij nou weer niét aan de grote klok gehoeven.


© 2024 Toon van der AA