De laatste maanden ben ik in een heftige discussie gewikkeld, het doet er niet toe waarover, in elk geval wordt mij daarbij verweten dat ik me tactloos en kwetsend heb gedragen. Maar laatst sprong er iemand voor me op de bres met de woorden: “Die man heeft psychische problemen, je moet van hem wat door de vingers kunnen zien.”
Ik schrok daar een beetje van, want nog nooit had iemand zoiets over mij gezegd, en ik voelde me een beetje te kijk gezet. Maar hij maakte de vergelijking met rolstoelers en doven en blinden, daar houd je toch ook rekening mee, waarom dan niet bij psychische problemen? Nou, in elk geval niet bij de mijne s.v.p., want die maken niet dat ik minder zelfbeheersing heb dan andere mensen dus ik blijf volledig aansprakelijk voor wat ik zeg. Maar iemand met een zogeheten ‘borderline’- stoornis kan zich ontzettend geëmotioneerd uiten, en zeker iemand met het syndroom van Gilles de la Tourette kan er echt niets aan doen als ie er van alles uitgooit, tot obsceniteiten aan toe. Het is volkomen terecht, om daar als medemens wat consideratie voor te hebben.
Maar om ergens rekening mee te houden moet je wel weten dat er iets loos is. Bij Gilles de la Tourette merk je dat gauw genoeg, bij borderline al minder, en bij mij merk je doorgaans helemaal niets, als dat al van belang zou zijn.
Psychiatrische patiënten reageren meestal afwijzend als men melding maakt van hun makke. Ze willen volgens mij best dat er rekening mee wordt gehouden, maar je mag er niet openlijk over spreken (iets wat ze onderling dikwijls wél doen). Want dat is neerbuigend en stigmatiserend, vinden ze.
Ja hoor eens, hoe kunnen andere mensen elkaar de tip doorgeven om rekening met je te houden als ze niets over je mogen zeggen? Met rooksignalen soms? In het café mág dat niet eens meer!
Als je zélf je omgeving niet een beetje inlicht over je onzichtbare handicap, moet je ook niet klagen dat men er te weinig consideratie mee heeft.
Op het eerste gezicht zou je zeggen, dat het met lichamelijk problemen gemakkelijker ligt, kijk maar naar dat voorbeeld van de lamme, de dove, de blinde, de stomme, de gewonde, enz., daar ligt de beperking in hun vermogens voor de hand. Maar ikzelf moet mensen geregeld vragen om niet zo snel te lopen want dat houd ik niet bij met mijn — onzichtbare — hartkwaal. Tegelijk schaam ik me niet om die hartkwaal te noemen, terwijl ik me wél wat schaam om te melden dat ik in een extra depressieve stemming zit. Zo zal men zich voor lichamelijke kwalen in het algemeen zelden generen – behalve dan wel weer voor geslachtsziekten en voor kwalen waar vieze uitscheidingen of luchtjes aan te pas komen.
Een probleem is hier wel eens, dat lichamelijk gehandicapten niet graag tevéél geholpen willen worden want dat is neerbuigend en stigmatiserend vinden ze. Aan de andere kant worden ze ook vaak genoeg te wéinig geholpen, dat weet ik wel. Maar ik weet ook dat dit in onze cultuur voor een deel komt door asociale hufterigheid en voor een ander deeltje toch ook door angst om op je donder te krijgen voor je hulpvaardigheid.
Laten alle lichamelijk, psychisch en verstandelijk gehandicapten, en voor mijn part ook de verbaal, mentaal, ethisch of esthetisch gehandicapten, laten we allemaal wat duidelijker worden in wat er mis met ons is, zodat men daar een beetje rekening mee kan houden. Kom dus uit de kast, zoals ik nu doe: ik ben zo depressief als een diepzeewrak, maar ik wil in het algemeen niet dat je daar rekening mee houdt; soms ook weer wel hoor, maar alleen als ik het goedvind, nou eigenlijk bedoel ik….
Muziek:
Vioolconcert Mendelssohn, 1e deel, oftewel SPOOR 1 van de CD, naar believen wegdraaien.
Aanbevolen afkondiging:
“We hoorden zojuist een stukje uit het concert voor viool en orkest van de componist Felix Mendelssohn-Barthlody [ méndelszoon-bartóldie ], die leefde van 1809 tot 1847. Met deze welluidende, populaire muziek houden we rekening met zoveel mogelijk smaken. Maar ja, als u toevallig helemaal niet tegen violen kunt, dan hebt u pech maar dat konden we natuurlijk niet weten.”
© 2024 Toon van der AA
