De Rooms-Katholieke kerk, waarvan ik tot ongeveer mijn twintigste jaar lid was, houdt er een uitgebreid stelsel van spirituele verzekeringen op na. Waar heb ie het nú weer over, zegt u misschien, maar laat me het even uitleggen.

Meteen na je geboorte in een katholiek gezin word je gedoopt, wat je bij plotseling overlijden een plekje in de hemel garandeert i.p.v. in het zogeheten voorgeborchte, waarin alle heidense en andere ongedoopte dode baby’s terecht komen. In dat voorgeborchte is het niet slecht toeven maar toch een stuk minder dan in de hemel.

Bij het naderen van je dood krijg je het zogeheten Sacrament der stervenden, tegenwoordig het Sacrament der zieken, of zoals in de volksmond je wordt bediend. Als je het voordien niet al te bont hebt gemaakt, verzekert ook dat je van de eeuwige zaligheid. Tussen die uiteinden van je leven in kun je via rituele spijtbetuigingen, dat is de biecht, met regelmaat je zonden wissen en zo je kansen vergroten bij de hemelpoort van Petrus.

En tenslotte heb je, of liever gezegd had je, het systeem van “aflaten”. Een aflaat is een soort spaartegoed: als beloning voor bepaalde goede daden, vroeger ook wel voor geld, worden je bij voorbaat bepaalde zonden kwijtgescholden – iets wat bij de biecht dus alleen áchteraf gebeurt.

Zo bestond — ik zeg het nu maar in de verleden tijd want weinig Nederlandse katholieken nemen het nog serieus –, zo bestond een sluitend soort spiritueel verzekeringsstelsel waar je heel wat risico mee uitsloot, het risico om vooral bij plotseling overlijden de hemel mis te lopen.

U kunt zich dan ook misschien onze onrust en onzekerheid voorstellen, toen in de jaren ’50 van kerkelijke hogerhand het systeem van aflaten werd gerelativeerd. Deze vorm van vrijwillige bijverzekering kwam nagenoeg te vervallen. Natuurlijk hadden we op school gehoord over misstanden in vroeger eeuwen, toen je moord en doodslag kon afkopen voor een geldbedrag aan een klooster of een concubine voor de pastoor. En we wisten dat o.a. door die misstanden dat verdomde protestantisme was opgekomen. Maar aflaten helemaal áfschaffen, dat sloeg wel een gat in het spiritueel verzekeringsstelsel, en voor dat gat kwam niets in de plaats.

In de moderne geseculariseerde maatschappij hebben we geen spiritueel verzekeringsstelsel meer, maar wel een sociaal verzekeringsstelsel, met premieverplichtingen en recht op uitkeringen in geld of diensten. Af en toe wordt ook daar een element uit verwijderd, en ook daar soms zonder dat er iets voor in de plaats komt, of tijdig voor in de plaats komt. Een voorbeeld daarvan was de beruchte WAO-operatie begin jaren ’90, toen via strengere keuringen veel tot dan toe arbeidsongeschikte mensen geschikt werden verklaard voor de arbeidsmarkt en op sollicitatie gestuurd; in de praktijk betekende dat voor velen de WW en kort daarop de Bijstand, d.w.z. een veel lagere uitkering dan ze voorheen hadden. Men had een uitkering afgeschaft zonder te wachten tot de arbeidsmarkt de toestroom van nieuwe werknemers kon en wilde opnemen.

Momenteel gebeurt er iets soortgelijks: diverse soorten begeleiding voor gehandicapten worden uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten AWBZ gehaald, zonder dat al redelijk zeker is of alle betrokkenen via die ándere wet, de Wet Maatschappelijke Ondersteuning WMO, dat ze daarmee door de Gemeente geholpen zullen worden, of door vrienden of familie. De politieke meerderheid staat zo’n gat in de sociale verzekering toe, want anders is het allemaal te duur, niet efficiënt.

Wat mij betreft kunt u politieke partijen verdelen in twee soorten: zij, die akkoord gaan met enige overlap in sociale verzekeringen ook al is dat misschien wat onefficiënt, maar waarbij geen behoeftige mensen tussen wal en schip vallen, en degene die willen bezuinigen ook al valt er een gat waar een aantal mensen in verdwijnt. Deze laatstgenoemde partijen krijgen van mij godverdomme geen aflaat en geen vergeving.

Muziek:

spoor 2 van de plaat Ecstacy; het nummer duurt 8’54” maar ik zou het na een dikke minuut of zo wegdraaien anders verliezen we luisteraars.

Aanbevolen afkondigingstekst:

“We hoorden zojuist een stukje religieuze muziek uit Pakistan, uitgevoerd door de beroemde Nusrat Fateh Ali Khan [ uitspreken: noesrat  fatteh aalie chaan, met een ‘gezuchte’ h en een harde ch ] en zijn ensemble. Het stuk heet Man kun to Maula [ man koen to maula ] en is een zeer oud nummer uit de soefi-traditie (dat de lof zingt van de schoonzoon van Mohammed). We hebben het uitgekozen/Onze columnist heeft het uitgekozen om katholieken te laten merken dat ze echt niet het hele religieuze toneel beheersen.”

© 2024 Toon van der AA